Türkiye’nin yatırım mevzuatı, uluslararası standartlara uygunluğu ve sadeliğinin yanında tüm yatırımcılara eşit muamele sunmaktadır. Yatırım mevzuatının temelini; 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Kanunu, 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu, uluslararası anlaşmalar ile sektörel bazda yatırımların teşvikini düzenleyen muhtelif kanunlar ve ilgili alt düzenlemeler oluşturmaktadır.
Mevcut kanunlarda yapılan değişiklikler, Türkiye’nin yatırım ortamının daha da ileriye gitmesine yardımcı olmaktadır.
1. Doğrudan Yabancı Yatırım İçin Yasal Çerçeve
4875 Sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar (DYY) Kanunu’nun amacı:
Ülkeye doğrudan yabancı yatırımları teşvik etmek
Yatırımcıların haklarını korumak
Yatırımcıları ve yatırımları uluslararası standartlar düzeyine getirmek
Doğrudan yabancı yatırımlar için onaya dayalı bir sistem yerine tebligata dayalı bir sistem kurmak
Tesis edilen politikalar ve prosedürler vasıtasıyla doğrudan yabancı yatırımların hacmini artırmaktır.
DYY Kanunu, yabancı yatırımcılar ve doğrudan yabancı yatırımların bir tanımını yapmaktadır. Ayrıca bu kanun; yatırım yapma özgürlüğü, ulusal muamele, kamulaştırma ve ulusallaştırma, transferler, gayrimenkule erişim, ihtilafların halli, nakit dışı sermayenin değerlenmesi, yabancı ülke vatandaşlarının istihdamı ve irtibat büroları gibi doğrudan yabancı yatırımların önemli ilkelerini de açıklamaktadır.
DYY Kanunu’nun uygulanmasına yönelik düzenlemede:
DYY Kanunu içinde yer verilen konulara ilişkin prosedür ve ilkeler belirtilmiştir.
Yeni DYY Kanunu’nun yabancılar için verilen çalışma izinleri konusundaki hedefi:
Yabancılar tarafından yürütülen işleri düzenlemek
Yabancılara verilen çalışma izinleri hakkındaki kurallara ilişkin hüküm ve şartları belirlemektir.
2. İkili Anlaşmalar
2. a. Yatırımların Teşvik Edilmesi ve Korunmasına Yönelik İkili Anlaşmalar
Yatırımların teşvik edilmesi ve korunmasına yönelik ikili anlaşmalar, 1962 yılından bu yana, karşılıklı yatırım ilişkilerini geliştirme potansiyeline sahip ülkelerle imzalanmaktadır. Karşılıklı yatırım anlaşmalarının temel amacı, söz konusu ülkelerin sınırları dâhilindeki yatırımcılar ve yatırımlara yönelik muamele standartlarını belirleyerek akit taraflar arasında ekonomik iş birliği için olumlu bir ortam oluşturmaktır. Bu anlaşmalar, akit taraflar arasındaki sermaye akışını artırarak istikrarlı bir yatırım ortamı sağlamayı amaçlamaktadır. Ayrıca, uluslararası tahkimde hükme sahip bu anlaşmalar, yatırımcılar ve ev sahibi ülke arasında doğabilecek anlaşmazlıkların en etkin biçimde çözülmesine ilişkin yolları ortaya koymaktadır. Türkiye 75 ülke ile İkili Yatırım Anlaşması imzalamıştır.
75 ülke
2. b. Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi İçin Anlaşmalar
Türkiye 77 ülke ile, herhangi iki ülkeden birinde ödenmiş olan bir verginin, diğerinde ödenmesi gereken vergiden düşülmesine ve bu yolla çifte vergilendirmenin önlenmesine olanak tanıyan Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşmaları (ÇVÖA) imzalamış bulunmaktadır.
77 ülke
ABD, Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Bahreyn, Bangladeş, Belçika, Beyaz Rusya, Birleşik Arap Emirlikleri, Bosna Hersek, Bulgaristan, Cezayir, Çek Cumhuriyeti, Çin, Danimarka, Endonezya, Estonya, Etiyopya, Fas, Finlandiya, Fransa, Güney Afrika, Güney Kore, Gürcistan, Hırvatistan, Hindistan, Hollanda, İngiltere, İran, İrlanda, İspanya, İsrail, İsveç, İtalya, Japonya, Kanada, Karadağ, Katar, Kazakistan, Kırgızistan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Kuveyt, Letonya, Litvanya, Lübnan, Lüksemburg, Macaristan, Makedonya, Malezya, Mısır, Moğolistan, Moldova, Norveç, Özbekistan, Pakistan, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya Federasyonu, Sırbistan, Singapur, Slovakya, Slovenya, Sudan, Suriye, Suudi Arabistan, Tacikistan, Tayland, Tunus, Türkmenistan, Ukrayna, Umman, Ürdün, Yemen, Yeni Zelanda, Yunanistan.
Türkiye, bu anlaşmaya taraf olan ülkelere yenilerini ekleyerek Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşmalarının kapsama alanını genişletmek yolundaki çabalarını sürdürmektedir.
2. c. Sosyal Güvenlik Anlaşmaları
Türkiye 22 ülke ile Sosyal Güvenlik Anlaşmaları imzalamış olup, bu anlaşmalar kendi ülkeleri dışında çalışanların ülkeler arasındaki hareketini kolaylaştırmaktadır. Bu ülkelerin sayısı, DYY kaynağı olan ülkelerin genişleyen yelpazesine paralel olarak artacaktır.
22 ülke
Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Belçika, Bosna Hersek, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Fransa, Gürcistan, Hollanda, İngiltere, İsveç, İsviçre, Kanada ve Kebek eyaleti, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Libya, Lüksemburg, Makedonya, Norveç, Romanya
3. Gümrük Birliği ve Serbest Ticaret Anlaşmaları
Türkiye ve Avrupa Birliği arasındaki Gümrük Birliği Anlaşması 1996 yılından bu yana yürürlüktedir. Bu anlaşma, Türkiye ve AB ülkeleri arasında herhangi bir gümrük kısıtlaması olmaksızın ticaret yapılmasına olanak tanımaktadır. AB ile Türkiye arasındaki Gümrük Birliği, Türkiye’nin AB tam üyeliğine giden yolda atılmış bir adımdır.
Türkiye’nin şimdiye kadar 22 ülke ile imzalamış olduğu Serbest Ticaret Anlaşmaları, ülkelerin aralarında ticareti yapılan birçok mal ve hizmete yönelik tarife, kota ve tercihlerin ortadan kaldırılmasına izin verdiği serbest bir ticaret alanı oluşturmaktadır. Bu çerçeveden bakıldığında, düşük maliyetli ulaşımın yanı sıra, görece düşük maliyetli ancak iyi eğitimli bir iş gücünün de sağladığı avantajla birlikte, birçok küresel şirketin sadece AB ve hızla büyüyen Türkiye pazarı için değil, Orta Doğu, Karadeniz ve Kuzey Afrika için de neden Türkiye’yi ikinci bir tedarik merkezi ve üretim üssü olarak kullandıkları anlaşılmaktadır.